Diep verzonken in rood pluchen stoelen van de oudste bioscoop ter wereld keek jonge Monika Knottnerus naar films. Om filmhelden te bewonderen, maar óók om te leren van acteerwerk, montage, geluids- en lichteffecten. Zij droomde van een carrière als filmmaker, maar koos voor een studie met baangarantie: Engelse taal- en letterkunde. Waarom? Lees het interview over passie, illusie, toeval en kansen pakken.
“Ik keek films op tv vaak twee keer achter elkaar.” Monika Knottnerus vertelt dat ze soms spijbelde om de films die ze ’s avonds op tv zag, de volgende ochtend opnieuw te kijken, wanneer ze herhaald werden.
Waar droomde jij van?
Als tiener bezocht Monika de bioscoop dagelijks. Zij groeide op in Polen en haar moeder werkte in de oudste bioscoop ter wereld. Ze kreeg vouchers voor gratis bioscoopbezoek en wisselde deze en die ze van haar moeders collega’s kreeg, allemaal in. Het was haar droom films te gaan maken. “Out of Africa zag ik wel 30 keer, de ene keer lette ik op camerawerk, de andere keer op geluiden of op muziektoepassing. Er was altijd wel een vriend of vriendin die meewilde.” Haar verkering niet, die was verslaafd aan lezen. Monika vertelt dat hij boeken verslond en vaak hele nachten zat te lezen, waardoor hij ’s ochtends heel laat opstond. “Heel irritant voor mij, aangezien ik een (extreem) ochtendmens ben. Het was een grote liefde, maar we waren twee tegenpolen: ik druk en ambitieus, hij wilde niets anders dan lezen. Ik dacht daarom dat hij gewoon lui was en ik hekelde dat. Toen we volwassen werden en ik aan onze toekomst begon te denken, zei ik soms boos: ‘Wat ga je met je leven doen? Wat voor werk ga je verrichten? Want van het lezen kun je geen gezin onderhouden.’ Daarop beet hij terug: ‘En jij? In een bioscoop zitten brengt ook geen brood op de plank.’ Toch bleven we doen wat we het allerliefst deden en ondanks alles hielden we zielsveel van elkaar. Op mijn 21ste, met veel pijn in mijn hart, besloot ik toch de relatie te verbreken. Ik was bang voor de toekomst met hem.”
Voor welke studie koos jij?
Na het eindexamen vwo koos Monika voor de Engelse taal- en letterkunde. Alhoewel de film haar passie was, wilde ze niet meteen naar de filmschool. Ze voelde zich nog te jong en onzeker. Ze besloot eerst iets anders doen om later meer volwassen en slimmer naar de filmschool te kunnen gaan. “Ik vond vreemde talen altijd al interessant. Engels leerde ik al vanaf mijn achtste jaar. De ouders van mijn beste vriendin regelden Engelse les voor hun dochter en ik mocht meedoen. Ik bleek al snel vrij goed in deze taal te zijn. In mijn laatste jaar basisschool gaf ik betaald Engelse les aan mijn zusje en haar vrienden. Daar is mijn ondernemersgeest begonnen.”
Haar ouders vonden Monika’s studiekeuze ‘fantastisch’, Engels was een elitaire studie. Ze beschrijft de situatie in Polen: “We leefden toen nog achter het IJzeren gordijn met het Westen als ergste vijand. Het leren van de westerse talen werd ontmoedigd. In heel Polen waren er maar een handvol studies westerse talen. Het was wel een studie met baangarantie, want veel mensen wilden Engels leren en na de val van het IJzeren gordijn was er een grote behoefte aan tolken en vertalers. Voor ambitieuze Monika was één studie niet genoeg. Ze deed Nederlandse taal- en letterkunde erbij, won een studiebeurs van Taalunie en vertrok naar Utrecht.
In Nederland raakte zij bevriend met haar huidige partner, Robbrecht. Hij studeerde in Delft en woonde toevallig in een studentenhuis naast een bioscoop. “Op zijn zolderkamer kon je films als James Bond meebeleven. Hij ging niet vaak naar de film, dat vond ik zo raar. Hij legde uit dat hij dat als student niet kon betalen. Voor mij nieuw, want in Polen was cultuur juist goedkoop.”
Wat deed je na jouw studie?
Na het afronden van haar studies begon Monika in 1994 als zelfstandige tolk en vertaler. “Wat een marteling, dit beroep paste totaal niet bij mij”. Toevallig werd zij benaderd door een groot medisch bedrijf dat iemand zocht die Pools, Nederlands en Engels sprak. Zij nam de job aan, werkte er bijna 10 jaar in sales en marketing.
In die tijd kwam de film weer op haar pad. Monika legt uit: “Op een medisch congres in Polen kwam ik in contact met een filmregisseur. Via hem haalde ik Poolse filmers naar Nederland om promotiefilms te maken. Dat was een stuk goedkoper.” Toen Polen lid werd van de Europese Unie, werd de weg voor haar vrijgemaakt om hiermee zelf geld te gaan verdienen. Ze richtte een reclamebureau op en verzorgde marketingcampagnes waarvan films onderdeel uitmaakten. Toen YouTube opkwam en het steeds makkelijker werd om betaalbare films te maken, koos zij volledig voor de filmmakerij met Prezz. “Inmiddels is het 10 jaar later en kijk ik terug op zo’n 1000 gerealiseerde films, mijn ‘wall of fame’ met mooie getuigenissen, titel ‘ondernemer van het jaar’ en uitstekende reviews.”
Wat doe je nu?
De ogen van Monika beginnen te stralen als zij over het filmen praat: “Ik ben via een omweg weer bij mijn passie teruggekomen. Bepaald door het toeval en het aanpakken van kansen. En met een rugzak vol kennis en ervaring die ik heb opgedaan. Belangrijk bij films maken is dat je goed bent in vertalen wat iemand doet naar een verhaal (studie letterkunde), dat je helder formuleert (taal) en daarbij laat zien wat jou onderscheidt (marketing). Deze kennis en kunde stelt mij in staat een boodschap goed om te zetten in de juiste beelden. Dat onderscheidt mij van mijn concurrenten, zeggen mijn klanten.”
Wat is jouw advies aan jongeren die een studiekeuze gaan maken?
“Uit ervaring weet ik dat je kansen moet pakken en dromen moet bewerkstelligen.” Jongeren die nu voor een keuze staan adviseert Monika: “Doe iets wat je leuk vindt, dan voelt het niet als werk. Kiezen voor een studie met baangarantie is een illusie. Jouw wereld kan er in vijf jaar helemaal anders uitzien.”
By the way: Monika’s jeugdliefde is eigenaar van een grote, gerenommeerde uitgeverij geworden en doet niets anders dan (manuscripten) lezen. Ze zeggen beiden nooit het gevoel te hebben aan het werk te zijn.
Dit inspiratieverhaal is onderdeel van de serie ‘Waarom doe je wat je doet’. Om jongeren die een (studie)keuze gaan maken te inspireren. Wil je meer verhalen lezen? Klik hier:
– Waarom doe je wat je doet? | Esther Communiceert
– ‘Kies wat je nu leuk vindt, want je weet niet wat je in de toekomst leuk gaat vinden’ | Esther Communiceert.